Praagse lente

De afgelopen week zond de Vara op radio 4 een portret van Antonin Dvorak uit.
Als het aan zijn vader had gelegen was Antonin slager geworden. Gelukkig voor ons koos Antonin een andere weg en werd een grote jongen onder de componisten. Dvorak heeft altijd zijn hart verpand aan Bohemen wat te horen was in zijn composities. Mede dankzij Brahms kreeg Dvorak buiten Oostenrijk-Hongarije snel een enorme reputatie. Hij werd aangezocht als leider van het conservatory of art in New York waar hij een paar jaar verbleef. Dvorak was bezeten van locomotieven en was een "locomotief-spotter" avant la lettre. Hij schreef alle nummers op van locomotieven die het station van Praag binnen rolden. In New York kon hij zijn hart ophalen in de haven met al zijn stoomschepen die aanlegden. Het verlangen naar Bohemen bleef sterk en in 1894 keert hij terug naar "zijn" land.

In de Slavische dansen brengt Dvorak een sterk Boheems gevoel naar voren. De Vara liet de 8e Slavische dans horen. Ik heb gekozen voor de wat minder bekende en populaire nummer 2 (piano, quatre mains).


Geniet er van!

de platenkast van....

Ik had tijdens mijn studententijd in Amsterdam een vriend die anders dan alle andere vrienden een platenkast vol klassieke muziek had. Ik meen me te herinneren dat zijn vader bij viooldocent was en dat het klassieke virus van vader op zoon was gesprongen. Hij deed alles wat God verboden had en een beetje meer om dan op zijn kamer de kater te verdringen met Lully, von Weber of Mozart. Op een dag, toen ik weer eens platen kwam lenen gaf hij me een box met divertimento van Mozart. Geen zware kost maar juist heerlijk toegankelijk.

Divertimenti werden ook wel serenades of nachtmusik genoemd. Mozart schreef nummer 136 op zijn 16e jaar. Het is het eerste werk van de Salzburgreeks. Opvallend aan deze reeks was onder andere dat het werk is opgezet alleen met snaarinstrumenten, iets wat toen niet gewoon was. Om binnen de klassieke conventies te blijven, was 136 ook om te zetten voor een strijkkwartet. Dit is te verklaren uit de aanstelling die Mozart toen al, 1771, had als hofkapelmeester bij de aartsbisschop van Salzburg.

Een paar jaar geleden heb ik Salzburg bezocht. Uiteraard stond alles in het teken van Mozart. Ik meen me te herinneren dat het huis waar De Grote Meester had gewoond een ingang had aan een straat die nou vol winkels staat. Echter zonder verlichte reclames of borden. Salzburg is de enige stad in de wereld waar Mac Donald een klassiek uithangbord heeft. Ingesteld op de grote gouden M moesten we toch nog zoeken.

In Peter's platenkast heb ik veel ontdekkingen gedaan. Dertig jaar na dato, dank.

Geniet er van.

Модест Петрович Мусоргский

In 1873 overleed de schilder en architect Victor Hartmann op 39 jarige leeftijd. Een jaar later werd er door zijn vrienden en bewonderaars een herdenkingstentoonstelling georganiseerd waar onder meer portretten, landschappen en kostuumontwerpen waren te bewonderen. Alles bij elkaar rond 400 werken. Modest Mussorgski, een van de vrienden van Hartmann, koos er tien werken als basis voor de cyclus Beelden uit een schilderijententoonstelling. Drie werken die Mussorgski gebruikte voor zijn compositie waren niet opgenomen in de expositie. Hij moet ze bij Hartmann thuis hebben gezien.

Mussorgski vormde met vier andere componisten waaronder Rimsky-Korsakov een groep die zich ten doel had gesteld meer "Russische" muziek te schrijven. De samenwerking was zeer goed. Mussorgski en Rimsky-Korsakov deelden zelfs gedurende twee jaar een woning. Uiteindelijk bleek Mussorgsky voor zijn vrienden een lastig parket. Hij raakte aan lager wal, pakte de fles wodka weer op en verloor zijn werk. De zoon van een grootgrondbezitter, oud-officier in het leger van de Tsaar en begenadigd musicus leed honger

In 1881 overlijdt Mussorgski door zich in een kliniek met een fles wodka bewusteloos te drinken. Zijn vrienden hebben hem dan al lang de rug toe gekeerd.

Je kan Rusland horen in "de hut van de heks Baba Yaga, gebouwd op kippepoten" en natuurlijk in de "promenade" en "De grote poort van Kiëv". (fragment)

Oorspronkelijk geschreven voor piano, heeft Maurice Ravel een bewerking voor orkest geschreven.

Muziek van Mussorgski, bewerking van Ravel en Gergiev op "de bok".
Geniet er van.

aan de Côte d'Azur...

Een paar weken geleden liep ik door de straatjes van Saint Paul de Vence. Een dorp bovenop een heuvel in zuid-Frankrijk dat veel kunstenaars trok waaronder de schilder Marc Chagall en de schrijver James Baldwin. Inmiddels wordt het dorp bezocht door toeristen en zijn er veel galleries. Maar de oudere dorpelingen lieten zich niet storen in hun spel petanque en de feesttafels waren al gedekt voor het jaarlijkse dorpsfeest.

Ik liep het kerkje binnen en hoorde de eerste maten van het Miserere van Allegri. Als er dan toch muziek wordt gespeeld in de kerk om de sfeer meer aan te zetten, dan maar meteen een hoogtepunt van kerkelijke muziek, zo zullen ze in het kerkbestuur hebben gedacht.

Allegri schreef het Miserere (psalm 51) in 1638. Het wordt nog steeds ieder jaar op Goede Vrijdag in de Sixtijnse kapel uitgevoerd.

Paus Urbanus VIII vond het Miserere prachtig en zo dicht staan bij de kerk dat hij verbood dat het ten gehore werd gebracht buiten Rome. Het bleek niet mogelijk om verspreiding van het werk tegen te gaan. Zo kon Wolfgang Amadeus Mozart op zijn 14e jaar dit stuk kopiëren door het op één auditie uit het hoofd te leren.

Geniet er van.