zondag 14 februari 2010

Links, Rechts...Links


Maurice Ravel kreeg van Paul Wittgenstein een bijzonder verzoek. Wittgenstein (broer van filosoof Ludwig Wittgenstein) Verzocht Ravel om een pianoconcert voor alleen de linkerhand te schrijven.

Wittgenstein groeide op in een familie met veel culturele contacten waaronder Brahms, Mahler en Richard Strauss. Het moet hem geïnspireerd hebben om zijn eigen muzikale talenten te ontwikkelen.
In 1913 begon Wittgenstein met het geven van concerten met redelijk goede recensies. Helaas brak in 1914 de eerste wereldoorlog uit en werd Wittgenstein opgeroepen voor militaire dienst. Tijdens een aanval op Polen werd Wittgenstein in de elleboog geschoten en gevangen genomen door de Russen. Zijn rechterarm moest worden geamputeerd.
Tijdens zijn krijgsgevangenschap in Omsk besloot Wittgenstein om zijn carrière voort te zetten. Hij schreef zijn blinde oud-leraar Josef Labor met het verzoek om stukken te schrijven voor alleen de linkerhand. Na afloop van de eerste wereldoorlog studeerde Paul intensief op de technieken en composities die Labor voor hem had gemaakt.
Wittgenstein ontwikkelde combinaties van pedaal- en handbewegingen waardoor hij akkoorden kon spelen die tot dan voor onmogelijk werden gehouden voor vijfvingerige pianisten.
Wittgenstein begon weer op te treden met goede kritieken. Hierop verzocht hij meerdere componisten waaronder Ravel om muziek te componeren voor piano met de linkerhand.
Aanvankelijk vond Wittgenstein Ravel's pianoconcert voor de linkerhand te jazzy. later stelde hij zijn mening bij. Sindsdien worden Ravel's pianoconcert voor de linkerhand en de geschiedenis van Wittgenstein in een adem genoemd danwel verteld.

In de tv-serie MASH is er een aflevering ("Moral victory") waarin een dienstplichtige pianist blijvende schade oploopt aan zijn zenuwen in zijn rechterhand. Kolonel Charles Winchester geeft hem een stuk bladmuziek van Ravel's pianoconcert voor linkerhand, vertelt het verhaal van Wittgenstein en moedigt de arme pianist aan zijn muzikale ambities voort te zetten.

Het fragment dat ik heb gekozen is het Cadenza van het pianoconcert voor de linkerhand van Ravel gespeeld door Leon Fleisher, die zelf ook zijn rechterhand niet meer kan gebruiken.

Geniet ervan.

">

Geen opmerkingen:

Een reactie posten