Mahler nummer 5

In 1985 verscheen de film De ijssalon. In deze film luisterde de hoofdfiguur (Gerard Thoolen) naar een plaat met fantastische, dramatische, treurige muziek. Mahler. Nu, vijfentwintig jaar later, kan ik me het verhaal niet meer herinneren maar wel de beelden van die oude man in zijn kleine kamer die zijn muziek van Mahler opzet.

Mahler, naam gemaakt als dirigent, componeerde aanvankelijk vooral in de zomermaanden als hij zich terugtrok in een "componeerhuisje". Dat het leven hem soms zwaar viel is goed te horen in zijn composities. Zijn dochter overleed, er werd een hartafwijking bij hem geconstateerd, hij had een chronische longaandoening, zijn huwelijk liep zeer stroef en hij kreeg in alsmaar toenemende mate te maken met anti-semitisme in Wenen.

Een heel goede collega van mij die in de meest brede zin veel met muziek bezig is, vertelde mij dat hij het adagietto uit de 5e symphonie vol triestheid en gevoel ervaart.
Het ingehouden spel van een groot orkest waarin het lijkt alsof iedere noot voelbaar is. Hij heeft gelijk. De volle last van het leven kan schitterende dingen voortbrengen.

Het adagietto is gebruikt in onder andere films als Death in Venice en The English patient. Mooie fragmenten heb ik gevonden. Ik heb gekozen voor bijgevoegd fragment juist omdat er feitelijk geen materiaal is te zien en ieder dan zijn eigen invulling aan het adagietto kan en moet geven.

Geniet ervan.

">

Het duivelse geluid van een kanon

Paganini (1782-1840) ging door het leven als duivelsviolist. Hij zou bezeten zijn door de zwarte macht. Aanleiding was niet alleen zijn bijna onmenselijke virtuositeit op de viool want Paganini was zijn tijd ver vooruit en deed stevig aan imagebuilding door onder andere zijn gezicht wit te schminken als hij moest optreden en door op begraafplaatsen voor de doden te spelen. Ook zijn uitzonderlijk lange vingers (als gevolg van het syndroom van Marfan) spraken tot de verbeelding.

Paganini, een enthousiast gokker, heeft wel eens huis en haard verloren, inclusief zijn viool. Maar zijn volgende viool Il Cannone (het kanon) zou legendarisch worden. De viool heeft zijn naam gekregen vanwege het volume en resonantie die Paganini de viool kon geven.

Il Cannone wordt streng bewaakt en bewaard in het stadhuis van Genua. Slechts eenmaal per maand wordt er door de curator op gespeeld om de klank bij te houden.

In 1997 werd Il Cannone onder zware en bewapende bewaking naar Maastricht gevlogen. In het vliegtuig had Il Cannone een eigen plaatsje en werd de luchtvochtigheid in de kist constant gemeten. Shlomo Mintz speelde op Il Cannone met het Limburgs Symphonieorkest.

In het fragment hoor je Shlomo Mintz met Il Cannone (of is het omgekeerd?) in Maastricht. Uiteraard met een deel van het eerste vioolconcert van de duivelse meester zelf: Paganini.

Geniet ervan.

">

Bach en suite

Een aantal jaren geleden overleed een tante van mij en ik had de mogelijkheid een "erfenisje" uit haar cd collectie te verkrijgen. Naast een serie cantates zaten daar ook de Engelse suites van Bach bij in een uitvoering van Murray Perahia.

De Engelse suites zijn geschreven in Weimar rond 1715 en is een verzameling cycli met verschillende dansvormen. De suites beginnen met een prélude (voorspel) gevolgd (suite) door verschillende dansvormen. Oorspronkelijk zijn de suites geschreven voor klavecimbel maar ze worden tegenwoordig het meest opgevoerd op vleugel of piano.

Een onbekende Engelse edelman zou Bach de opdracht hebben gegeven tot het componeren vandaar de naam Engelse suites.

Heerlijke muziek om naar te luisteren.

Het fragment betreft de derde suite gespeeld door een andere grootheid onder de pianisten: Igor Pogorelich. Geniet ervan!

">

Mozart in het hardrockcafé

Een goede kennis van mij is al sinds jaar en dag bezeten van hard rock. Hij heeft al menig festival en concert bezocht en kent het repertoire van de rockband Sepultura als geen ander. Tot mijn verbazing vertelde hij me dat hij het requiem van Mozart graag beluisterde op zijn geluidsinstallatie. Als doorgewinterde hardrocker hield hij het niet droog bij het lacrimosa. Wie had dat gedacht!? Er is volgens hem veel van het requiem terug te vinden in diverse hardrocknummers. Daar moet je dan wel weer een kenner van hard rock voor zijn om dat te weten.
Het bijgevoegde fragment is een opname van het requiem onder leiding van Leonard Bernstein. Opvallend is dat het tempo bij hem minder hoog is dan we gewend zijn. In eerste instantie werd ik daar wat ongeduldig van maar het geeft zoveel meer diepgang aan de muziek dat ik er geen genoeg van kan krijgen.

">

tchaikovsky bij het meer van Genève

Bij het meer van Genève in Zwitserland onstaan de mooiste dingen. Tchaikovsky genoot van de omgeving om te herstellen van een desastreus huwelijk toen een vriend Josef Kotek bij hem kwam logeren. De foto toont de heren bijeen. Tchaikovsky rechts en Kotek links. Het landschap en Kotek inspireerden Tchaikovsky tot het schrijven van een vioolconcert. Het concert heeft echter een paar jaar moeten wachten omdat het onbespeelbaar zou zijn met onmogelijke vingerzettingen.
Tchaikovsky wilde dat het concert tijdens de première zou worden gespeeld door de violist Leopold Auer. Deze verklaarde Tchaikovsky voor gek om hem zo'n moeilijk stuk voor te schotelen. Tchaikovsky was gekwetst en Auer heeft later diepe spijt gehad van zijn besluit om voor deze grote eer te bedanken. Tot groot geluk van Auer heeft Tchaikovsky hem deze weigering voor zijn overlijden nog vergeven.

Het vioolconcert ging pas vier jaar later in première, op 4 december 1881 in Wenen. Deze uitvoering leidde tot grote consternatie. Volgens sommige critici zou er kwade wil in het spel zijn en zou de violist, Adolf Brodsky, zichzelf hebben moeten martelen om het stuk gespeeld te krijgen. Inmiddels weten we dat het inderdaad een lastig stuk is om te spelen maar dat het vioolconcert een prachtig werk is.
Zouden we niet allemaal eens bij het meer van Genève moeten verblijven?

Het fragment toont Ytzak Perlman, een van de topviolisten van na de oorlog. Een van de commentaren bij dit fragment luidde: "he's like a robot. A robot of Love."

Het betreft een eerste deel van het allegro moderato. Na afloop kan je links onder, het tweede stuk van dit allegro moderato aanklikken en bekijken.

">