Jupiter

Volgens Woody Allen is de laatste, 41e, symphonie van Mozart het bewijs dat God bestaat. Tot 1788 was er niet eerder zo'n inventief muziekstuk geschreven en de 41e symphonie is tot aan vandaag van grote invloed op veel componisten. Het door elkaar gebruiken en combineren van thema's zie je terug in alle muziekstijlen waaronder jazz, rock, blues en country.

Woody Allen heeft het in het bijzonder over het molto allegro en dan met name over de coda (staartstuk in het Italiaans en wordt in herhaling gespeeld) aan het eind ervan. Mozart neemt de vijf melodieën die in de finale zijn opgezet en maakt er één geheel van door ze simultaan te laten spelen in verschillende variaties en volgorden. Een goed luisteraar kan nog drie melodieën volgen maar bij vijf raak je de weg door de enorme hoeveelheid noten kwijt en resteert een helder en veelzijdig stuk muziek waar je steeds andere kanten van kan horen. Alleen God kan de volledige impact van deze combinatie bevatten. Mozart had iets bovenmenselijks gepresteerd. Vandaar de naam van de symphonie: de Jupiter.

De Jupiter is, samen met twee andere symphoniëen in zes weken tijd geschreven. Mozart werd tot kort daarvoor in heel Europa bewondert maar hij was bijna aan het eind van zijn latijn. Hij had grote schulden, zijn publiek raakte geinteresseerd in andere componisten, Oostenrijk was in oorlog met Turkije en zijn pas geboren dochter was net overleden.
Mozart was echter vastbesloten nog iets revolutionairs te doen. Dat komt tot uitdrukking in het slot van de symphonie.

Het is niet duidelijk of de Jupiter nog is opgevoerd tijdens Mozart's leven. Er zou sprake zijn van een concert maar dat is mogelijk niet doorgegaan wegens gebrek aan belangstelling!


">

rostropovich!!

De rus Mstislav Rostropovich, een van de grootste cellisten van na de tweede wereldoorlog vocht, net zoals zijn vriend Aleksandr Solsjenitsyn, voor vrijheid van kunstuiting, meningsuiting en democratische waarden met als gevolg dat hij in ongenade viel en werd uitgesloten door verschillende Russische muziekensembles. In 1971 kreeg de cellist een uitreisverbod uit Rusland. Drie jaar later ging hij samen met zijn vrouw in vrijwillige ballingschap naar de Verenigde Staten. In 1978 werd hem het Russisch staatsburgerschap ontnomen. Overmoeibaar reisde Rostropovich de wereld over om te kunnen spelen op zijn stradivarius uit 1711.

Toen in 1989 de Berlijnse muur viel pakte Rostropovich zijn cello en vloog naar Berlijn om onder aan de resterende muur, het symbool van onderdrukking en tyrannie een spontaan concert te geven.

In 1991 werd er in Rusland een poging tot staatsgreep gedaan om de oude machtsposities weer te herstellen. Rostropovich spoedde zich naar Moskou om zich aan te sluiten bij de verdedigers van de prille democratie (met Boris Jeltsin). Er is een foto van hem met in zijn handen geen cello maar een kalashnikov waarmee hij zittend in een gang van het parlementsgebouw de wacht houdt. Het is me helaas niet gelukt deze foto op het internet te vinden.

Als persoon werd Rostropovich een symbool voor vrijheid en het ultieme vrijheidsgevoel vind je in de passie waarmee hij de cello bespeelt.

In het onderstaande fragment uit 1991 speelt hij de prelude uit de eerste suite voor cello van Bach in de kerk van Vezelay in Frankrijk. Het lijkt wel alsof zijn spel meer diepgang krijgt als je het verhaal van Rostropovich kent.

In 2007 overleed Rostropovich en werd hij begraven op de begraafplaats waar ook Shostakovich en prokoviev liggen.

">

Dans van de ridders

Sergei Prokoviev keerde in 1935 na zeventien jaar terug naar de Sovjet-Unie. Dat jaar schreef hij in opdracht van het Kirov ballet in St Petersburg (toen nog Leningrad) het ballet Romeo en Julia. De originele versie had een happy end maar is nooit in die vorm opgevoerd mede door de schrik en angst in de Russische muziek- en theaterwereld na twee artikelen in de krant Pravda waarin Shostakovich en andere "gedegenereerde modernisten" zwaar werden bekritiseerd. Uiteindelijk kreeg Romeo en Julia zijn volledige premiere in Brno in Tjechië. Tegenwoordig wordt het gerekend tot de belangrijkste balletten van de 20e eeuw.

Sommige van de melodieën in het ballet blijven onweerstaanbaar nagalmen. Dat is ook het geval bij de dans van de ridders.

Romeo Montague hoort van een meisje, Rosalinde en weet dat ze op een bal zal zijn. Het bal wordt gegeven door de familie Capulet. De families Montague en Capulet leven al jaren op voet van oorlog maar Romeo besluit toch te gaan en ziet daar voor het eerst Julia (Capulet).
Tijdens de Dans van de Ridders verschijnt Romeo op het bal. Om niet herkend te worden draagt hij een masker. Hij ziet Rosalinde maar dan gaat de grote deur open en komt Julia op. Het lijkt een groots feest maar de muziek kondigt groot onheil aan.

De dans van de Ridders spreekt velen tot de verbeelding en het wordt vaak gebruikt in reclame's en tv programma's. Ook bij voetbalclub Sunderland Rovers waar vlak voordat de spelers het veld opkomen De Dans van de Ridders de stemming er in moet brengen en de tegenstanders een ongemakkelijk gevoel moet geven. FC Porto speelt het stuk in hun stadion bij thuiswedstrijden in een Europese competitie.

Veel mensen kennen het ook als het muziekthema van de Britse tv serie The Apprentice.

1001 nachten

Sultan Schariar is er van overtuigd dat vrouwen slecht zijn. Hij besluit daarom dat alle vrouwen met wie hij in het huwelijk treedt na de huwelijksnacht zullen worden vermoord. Maar Sheherazade weet van het lot dat haar boven het hoofd hangt en vertelt tijdens de huwelijksnacht een verhaal aan de sultan. Brandend van nieuwsgierigheid naar een volgend verhaal stelt de sultan de executie telkens een dag uit. 1001 Nachten vertelt Sheherazade verhalen. Uiteindelijk verwerpt de sultan de bloedige eed die hij heeft gedaan volledig. Sheherazade bewijst de kracht van een verhaal.

Rimsky Korsakov schrijft in 1888 een symphonische suite over de verhalen van 1001 nachten: Sheherazade.

De Sultan herken je in het thema dat door de fagot wordt gespeeld. In het fragment hoor je de sultan in het begin en helemaal aan het einde in tweespraak met sheherazade. Sheherazade heeft het hoofdmotief met solo van viool/hobo begeleidt door harp. Haar thema is vol passie en gevoel.



Mijn vader had een plaat met de muziek van Sheherazade. Ik heb de muziek vaak beluisterd. Mijn herkenning van Sheherazade gaat dus zo'n vijfendertig jaar terug.
Rimsky Korsakov heeft later bij de benoeming van de delen alle aanwijzingen naar concrete verhalen uit de 1001 Nachten proberen te vermijden. Hij wilde voonamelijk sfeer overbrengen. Misschien is dat laatste wel de reden waarom ik al die jaren geboeid ben door de verhalen van Sheherazade.

">

Hij komt, hij komt....

In de hoop dat de Goedheiligman de kwinkelerende kinderstemmetjes hoort en er een paar fijne cadeautjes voor in de schoen legt wordt er deze dagen heel wat afgezongen in de Nederlandse huiskamers. Schumann en Mozart dachten ongetwijfeld meer in de schoen te krijgen als ze speciaal voor de Sint mooie muziek zouden componeren. Schumann schreef speciaal voor de Sint Frohlichen landmann.

">


Mozart heeft zich naar het aanhoort ook laten inspireren door de bisschop uit Spanje. Het eerste menuetto van de Haffner serenade, dat Mozart op 14 jarige leeftijd schreef, begint met Zie ginds..maar dan in mineur. Goed luisteren! Misschien dat het volgende helpt:

Pas veertien was Mozart toen dit menuet,
Door hem op een dag op papier werd gezet.
Verander de bes, dan komt er te staan:
'Zie, ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan'.

Zie, ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan,
Hij brengt ons Sint Nicolaas, ik zie hem al staan.
Maar wordt voor de 'b' een mol neergezet,
Dan is het opeens weer een oud menuet."

">">

En als je dan tot de 3 procent mensen hoort die echt niet kan zingen dan kan je altijd nog Günther Frei inhuren. Hij klopt bij je aan de deur met bijpassende kledij en gitaar!! Hij zingt een Weens volkslied uit 1679. Dat jaar brak er een pestepidemie uit in Wenen en de inwoners probeerden natuurlijk met dit lied de Sint zover te krijgen dat hij, met mondkapje en de nodige vaccinaties, alsnog de stad zou bezoeken. Als Günther toen in Wenen had gewoond zou dat zeker gelukt zijn.

">a href="http://

geen JP op de Europese TV

Tja, nu de Europese ambities van J.P Balkenende in de ijkast kunnen, kan de rest van Europa troost halen bij het Te Deum van Marc-Antoine Charpentier. Na gecomponeerd te hebben voor de Comédie Francaise (met Molière) werd Charpentier op 55 jarige leeftijd kapelmeester in de Sainte Chapel in Parijs. Misschien dat het Sarkozy heeft geinspireerd tijdens zijn voorzitterschap van de EU.
Beethoven heeft zonder het te weten getekend voor het Europese volkslied maar velen in Europa denken dat de prelude van het Te Deum van Charpentier die eer te beurt is gevallen. Misschien kijken we wel teveel televisie?!

">

oh mijn lieve pappaatje..en mr Bean

Een aantal jaren geleden was er op de tv een reclame voor een koffiemerk. De muziek speelde in het spotje een belangrijke rol. Dat was de eerste keer dat ik Mio babbino caro van Puccini hoorde. Sindsdien heb ik de aria vele malen gehoord maar kan er maar geen genoeg van krijgen. Het is een aria uit de opera Gianni Schicchi. Als de spanning tussen pappa, mamma en aanstaande schoonzoon te hoog oplopen smeekt Lauretta haar vader:

Oh mijn lieve vader
Hij behaagt mij en hij is knap, knap
Ik wil naar Porta Rossa
om de ring te kopen!
Ja, ja, ik wil daar heen!
En als mijn liefde ijdel is,
Zou ik naar de oude brug gaan
En mijzelf daar in de Arno werpen!
Ik heb pijn, ik ben geteisterd!
Oh God, ik wil sterven!
Vader, heb mededogen, heb mededogen!
Vader, heb mededogen, heb mededogen!

">

Ook mister Bean heeft zich laten inspireren en heeft de aria in zijn repertoire opgenomen. Bekijk Bean op www.youtube.nl zoek op: Bean Mia babbino caro

Nimrod

Vorige week werd in Groot-Brittannië Remembrance Day gevierd. De dag waarop het einde van de eerste wereldoorlog wordt herdacht en alle daaropvolgende oorlogen. In de periode voorafgaand aan Remembrance Day dragen veel Britten een klaproos op de revers. Tijdens de officiële plechtigheid in Londen wordt altijd Nimrod van Elgar gespeeld.

Nimrod is een van de Enigma Variaties die Elgar schreef aan het eind van de 19e eeuw. Iedere variatie was geschreven op een vriend van Elgar.

Nimrod is de negende variatie en geschreven voor August Jaeger (een goede vriend van Elgar). Nimrod is in het oude testament de achterkleinzoon van Noah en een zeer goed jager (Jaeger).

Elgar heeft verteld dat het niet echt een portret weergeeft maar meer een gebeurtenis. Op een moment dat Elgar zeer depressief was en niet meer verder wilde componeren bezocht Jaeger hem. Jaeger moedigde hem aan verder te gaan en stelde Beethoven ten voorbeeld. Beethoven had veel zorgen maar ging door met schrijven van prachtige muziek. "En dat is wat jij moet doen." en Jaeger zong het thema van het tweede deel van pianosonate 8 van Beethoven.
"">